W dniu 6 lutego 2025r w Szkole Podstawowej nr1 im. Jana Pawła II w Sulejowie odbyła się niecodzienna lekcja historii. Uczestniczyli w niej uczniowie klas szóstych, siódmych i ósmych naszej placówki. Tematem prelekcji historycznej, którą wygłosił przedstawiciel Centrum Rozwoju Edukacji Województwa Łódzkiego, historyk p. Krzysztof Wielkopolan, były strajki młodzieży szkolnej w 1905 roku, które miały na celu przywrócenie języka polskiego w szkołach pod zaborem rosyjskim. Prelekcja wpisywała się w obchody 120 rocznicy walki o szkołę polską w 1905r.

Prelegent przedstawił tło historyczne wydarzeń, nawiązując do wielkich zrywów niepodległościowych i zwracając uwagę na represyjną politykę zaborców. Omówił procesy rusyfikacji i germanizacji w zaborach rosyjskim i pruskim.  Podkreślił, że ograniczenia te dotyczyły zarówno nauczania historii, geografii, jak i języka polskiego, co budziło ogromny sprzeciw społeczeństwa.

W 1905 roku na ziemiach polskich wybuchały liczne protesty, które obejmowały także środowiska uczniowskie. Strajki rozpoczęły się w Łodzi, a następnie rozprzestrzeniły się na inne miasta, takie jak Warszawa, Płock, Kalisz i Kielce, Tomaszów Mazowiecki.  Młodzież domagała się przywrócenia języka polskiego jako języka wykładowego, zniesienia surowej dyscypliny szkolnej oraz demokratyzacji systemu edukacji.

Prelegent zwrócił uwagę na konsekwencje tych wystąpień. W wyniku strajków władze rosyjskie wprowadziły częściowe ustępstwa, pozwalając na nauczanie języka polskiego w szkołach. Strajki te miały także znaczenie długofalowe, ponieważ przyczyniły się do wzrostu świadomości narodowej młodzieży i były ważnym krokiem w walce o polską edukację. Strajki na terenie Sulejowa doprowadziły do utworzenia Towarzystwa Macierzy Szkolnej, które przyczyniło się do powstania pierwszych polskich szkół na terenie miasta.

Podczas prelekcji omówiono również zaangażowanie rodziców i środowisk patriotycznych, które wspierały uczniów w ich dążeniach. Wspomniano o represjach wobec protestujących – uczniowie byli relegowani ze szkół, a niektórzy trafiali pod nadzór policyjny.

Na zakończenie prelegent podkreślił, że wydarzenia z 1905 roku są istotnym elementem historii walki o polską tożsamość i edukację, a postawa ówczesnej młodzieży stanowi wzór patriotyzmu.

Prelekcja była niezwykle interesująca i dostarczyła cennych informacji o roli młodzieży w dążeniu do odzyskania prawa do nauki w języku polskim.